Spadek z długami – co dalej?

Spadek – co wchodzi w jego skład? Spadek z długami.

Na wstępie należy wskazać, że do spadku wchodzą pasywa i aktywa. Brak jest definicji legalnej spadku, natomiast zgodnie z kodeksem cywilnym prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób albo wskazanych w testamencie albo na podstawie kodeksu cywilnego.

Dziedziczenie

Gdy został sporządzony testament wówczas należy przeprowadzić procedurę dotyczącą otwarcia i ogłoszenia testamentu. Testament wcześniej powinien zostać złożony w sądzie spadku przez osobę u której się znajduje, gdy ta dowie się o śmierci spadkodawcy. Sądem spadku jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. W przypadku testamentów notarialnych, notariusz dokona powyższych czynności. W związku z procedurą otwarcia testamentu wszyscy spadkobiercy zostaną poinformowani o powołaniu do spadku i będą mieli możliwość decydowania o swojej sytuacji jako spadkobierców.

Kiedy natomiast nie ma testamentu, dziedziczymy ustawowo, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego.

Nie odrzuciłem spadku w terminie, ze względu na brak wiedzy o nim.

Wracając do analizy pytania z pierwszej części artykułu, jeśli do otwarcia spadku doszło przed 18 października 2015 r. i w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowie się od tytule powołania do spadku, nie zostanie złożone oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku, dziedziczymy wprost wszystkie aktywa i pasywa składające się na spadek. Dla spadków otwartych po tym dniu niezłożenie oświadczenie będzie jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Jeśli natomiast ze względu na brak wiedzy o tym, że cokolwiek możemy dziedziczyć, nie zostało złożone żadne oświadczenie, w takiej sytuacji prawo dopuszcza złożenie wniosku o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu. Jest to instytucja przewidziana w art. 1019 § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:

  1. uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;
  2. spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.

Pomimo tego, że wskazany artykuł kodeksu cywilnego wprost mówi tylko o złożeniu oświadczenia, a więc o aktywności spadkobiercy, to powołując się na stanowisko Sądu Najwyższego, należy wskazać, że stosownie do treści art. 1019 § 2 k.c. konstrukcja uchylenia się od skutków prawnych złożonego pod wpływem błędu oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku odnosi się także do sytuacji, kiedy spadkobierca pod wpływem błędu nie złożył żadnego oświadczenia w terminie określonym w art. 1015 § 2 k.c. Sąd Najwyższy podniósł w postanowieniu z dnia 30 czerwca 2005 r., że w istocie spadkobierca uchyla się nie od skutków prawnych swego oświadczenia, lecz od skutków biernego zachowania się – niezłożenia oświadczenia.

Wbrew więc przekonaniu wielu spadkobierców, że skoro nie dokonali żadnych czynności, to są zmuszeni zaakceptować zaistniałą sytuację i przyjąć spadek nawet z długami, to można uchylić się od skutków prawnych swojej bierności, pod warunkiem jednak, że niezłożenie takiego oświadczenia było wywołane błędem.

Jak stanowi orzecznictwo „podstawę uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może stanowić błąd prawnie doniosły. Za błąd prawnie doniosły można uznać brak znajomości stanu majątku spadkowego.”

Nie ma podstaw do przyjęcia, iż przy braku pewności co do stanu spadku, spadkobierca powinien złożyć profilaktycznie “odpowiednie” oświadczenie spadkowe, które zabezpieczałoby go od ponoszenia odpowiedzialności za ewentualne długi spadkowe. Błąd istotny, powodujący niezłożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie to, stwarzający przekonanie, że gdyby spadkobierca znał prawdziwy stan rzeczy, to rozsądnie go oceniając, odrzuciłby spadek w terminie.

Co istotne, niezwłocznie po powzięciu wiadomości o okolicznościach należy wystąpić do sądu z niniejszym wnioskiem.

Spadek z długami – udowodnienie pozostawanie w błędzie

Nie wystarczy stwierdzić, że o istnieniu długu spadkobierca nie wiedział. Na spadkobiercy ciąży obowiązek dowodowy, który wykaże, że spadkobierca znajdował się w błędzie oraz że błąd był istotny, zatem nie wiedział o spadku, a niewiedza ta była uzasadniona. Jeśli spadek obarczony jest długami to należy także wykazać, że informacje o długach spadkobierca otrzymał po terminie do złożenia oświadczenia spadkowego, na przykład od wierzyciela upominającego się o swój dług . Należy też brać pod uwagę, czy spadkobiercy mieli w ogóle realną możliwość uzyskania informacji o zadłużeniu spadkodawcy.

Potrzebujesz pomocy prawnej w powyższej materii? Skontaktuj się z nami.

Szukasz pomocy prawnej?

Skontaktuj się z nami już dziś!

    Related Posts