Związek małżeński – upadłość konsumencka a majątek wspólny
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej pociąga za sobą ważne zmiany w życiu upadłego. Wpływa także
na stosunki majątkowe w małżeństwie.
Małżeńska wspólność majątkowa
Wspólność majątkowa małżonków powstaje z mocy prawa z chwilą zawarcia małżeństwa. Jest podstawowym ustrojem małżeńskim. Gdy osoby wstępujące lub trwające w związku małżeńskim chcą inaczej ułożyć swoje relacje majątkowe, mogą udać się do notariusza i złożyć stosowne oświadczenia woli.
Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów dnia 16 grudnia 2020 r. podjął uchwałę w sprawie o sygn. III CZP 7/19, stwierdzającą, że:
Z dniem ogłoszenia upadłości małżonka, nieprowadzącego działalności gospodarczej (art. 491[1] i nast. ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, jedn. tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 498 ze zm.), pozostającego w ustroju wspólności majątkowej, między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa, a majątek wspólny, którego podział nie jest dopuszczalny, wchodzi do masy upadłości.
Co to oznacza?
Ogłoszenie upadłości – rozdzielność majątkowa
Jeżeli małżonkowie pozostawali we wspólności majątkowej, to z dniem ogłoszenia upadłości powstaje pomiędzy nimi rozdzielność majątkowa. Z chwilą ustanowienia rozdzielności majątkowej małżonkowie przestają pracować na majątek wspólny. Od tej chwili każdy składnik majątku wchodzi do majątku osobistego każdego z małżonków. Dotyczy to m.in. uzyskiwanego wynagrodzenia za pracę. Co istotne, od tej chwili żaden z małżonków nie odpowiada swoim majątkiem za długi zaciągnięte przez drugiego małżonka (zasada ta nie działa wstecz).
W razie umorzenia, ukończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego, między małżonkami ponownie powstaje wspólność majątkowa. Dzieje się tak z mocy prawa, nie ma potrzeby dokonywania żadnych czynności.
Ogłoszenie upadłości – brak możliwości podziału majątku wspólnego
Według normalnych reguł, tzn. gdyby upadłości nie było, małżonkowie mogliby podzielić majątek wspólny pomiędzy sobą przed notariuszem lub przed sądem. Co do zasady każdemu z małżonków należałaby się połowa majątku wspólnego. Upadłość konsumencka zmienia te zasady. Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej podział majątku pomiędzy małżonków jest niedopuszczalny. W miejscu tym nadmienić należy, iż zakaz podziału majątku wspólnego nie dotyczy sytuacji, w której do ustania wspólności majątkowej doszło przed ogłoszeniem upadłości małżonka, w szczególności wskutek rozwiązania małżeństwa przez rozwód, nawet, jeżeli do dnia ogłoszenia upadłości nie dokonano podziału majątku wspólnego.
Ogłoszenie upadłości – wejście majątku wspólnego do masy upadłości
W momencie ogłoszenia upadłości konsumenckiej wszystko, co stanowi wspólność majątkową wchodzi do masy upadłości z przeznaczeniem na spłatę wierzycieli upadłego małżonka, a zarząd nad majątkiem przejmuje syndyk. Współmałżonek upadłego również traci możliwość rozporządzania mieniem wspólnym.
Jaki majątek wspólny nie wchodzi do masy upadłości?
Do masy upadłości nie wchodzą przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej. Może on je zachować, choćby należały do majątku wspólnego. Dotyczy to jednak tylko tych przedmiotów, które zostały nabyte co najmniej 2 lata przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości (przedmioty nabyte później wejdą do masy upadłości).
